Prawa wierzycieli zabezpieczonych i niezabezpieczonych w procesie upadłości spółki

W obliczu niewypłacalności firmy jednym z najważniejszych zagadnień staje się ochrona interesów wierzycieli. Zarówno ci, którzy posiadają zabezpieczenie na majątku dłużnika, jak i ci pozbawieni takich gwarancji, muszą orientować się w swoich prawach w postępowaniu upadłościowym. Upadłość spółki nie oznacza bowiem automatycznej utraty należności, lecz uruchomienie mechanizmów prawnych, które – przynajmniej w teorii – mają służyć możliwie sprawiedliwemu podziałowi majątku dłużnika.

Kluczowe różnice między wierzycielem zabezpieczonym a niezabezpieczonym

W polskim prawie upadłościowym status wierzyciela ma fundamentalne znaczenie dla jego szans na odzyskanie należności. Wierzyciel zabezpieczony to podmiot, którego roszczenie zostało zabezpieczone na konkretnym składniku majątku dłużnika – mowa tu najczęściej o hipotece, zastawie rejestrowym lub przewłaszczeniu na zabezpieczenie. W przypadku upadłości, taki wierzyciel posiada pierwszeństwo zaspokojenia swoich roszczeń właśnie z tego konkretnego majątku, nawet jeśli inne zobowiązania spółki pozostają nieuregulowane.

Z kolei wierzyciel niezabezpieczony nie dysponuje żadną formą gwarancji w postaci zabezpieczenia rzeczowego. Jego szanse na odzyskanie pieniędzy zależą wyłącznie od tego, czy majątek upadłej spółki po pokryciu kosztów postępowania oraz zaspokojeniu wierzycieli zabezpieczonych, pozwala jeszcze na częściowe lub całkowite zaspokojenie jego wierzytelności. Tacy wierzyciele wchodzą do ogólnej masy wierzytelności i są zaspokajani w ramach ustalonego przez prawo porządku – zazwyczaj w grupie dalszego priorytetu.

W praktyce różnica ta oznacza, że upadłość spółki dla wierzyciela zabezpieczonego może oznaczać niemal pełną ochronę interesu, a dla niezabezpieczonego – ryzyko całkowitej straty. Właśnie dlatego tak istotne jest zrozumienie zasad klasyfikacji wierzytelności i aktywne działanie już na etapie nawiązywania relacji gospodarczych.

Upadłość spółki – jakie prawa mają wierzyciele zabezpieczeni i niezabezpieczeni w praktyce

W praktyce postępowanie upadłościowe jest procesem wieloetapowym, w którym prawa stron są ściśle określone. Zarówno wierzyciel zabezpieczony, jak i wierzyciel niezabezpieczony posiadają uprawnienia do:

• zgłoszenia wierzytelności do syndyka lub sędziego-komisarza w terminie określonym przez sąd,

• udziału w zgromadzeniach wierzycieli i głosowaniu nad układem (o ile układ jest możliwy),

• wniesienia sprzeciwu wobec planu podziału funduszów masy upadłości,

• zaskarżania decyzji sądu lub syndyka, które naruszają ich interes prawny.

Jednakże istotna różnica dotyczy zakresu zabezpieczeń i ich skuteczności. Wierzyciele zabezpieczeni mają prawo do odrębnego zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia, co w praktyce oznacza, że dana część majątku spółki – np. nieruchomość obciążona hipoteką – zostaje wyłączona spod ogólnego podziału i przeznaczona na spłatę konkretnego wierzyciela. Wierzyciel ten nie musi czekać na likwidację całej masy upadłości, lecz jego roszczenie jest realizowane w pierwszej kolejności z zabezpieczonego składnika.

Natomiast wierzyciele niezabezpieczeni są zaspokajani proporcjonalnie z tego, co zostanie po rozliczeniu kosztów postępowania i zaspokojeniu roszczeń uprzywilejowanych. W praktyce bardzo często oznacza to znacznie niższy procent odzyskiwanych należności – a niekiedy zupełny ich brak. Dlatego znajomość realnych uprawnień i ograniczeń każdej z grup wierzycieli jest kluczowa dla właściwego oszacowania ryzyka gospodarczego.

Kolejność zaspokajania roszczeń wierzycieli w postępowaniu upadłościowym

Jednym z kluczowych mechanizmów chroniących interesy wierzycieli w toku upadłości spółki jest ustalona przez prawo kolejność zaspokajania ich roszczeń. W Polsce reguluje ją ustawa – Prawo upadłościowe, która dzieli należności wierzycieli na kilka kategorii, nadając im określony priorytet w planie podziału funduszów masy upadłości. Dla wielu podmiotów zaskoczeniem może być fakt, że to nie kolejność zgłoszenia wierzytelności decyduje o szansach ich odzyskania, lecz właśnie przynależność do jednej z ustawowych kategorii.

W pierwszej kolejności pokrywane są koszty postępowania upadłościowego – wynagrodzenie syndyka, opłaty sądowe, zobowiązania wobec ZUS oraz pracowników. Dopiero później rozpoczyna się zaspokajanie roszczeń wierzycieli. Wierzyciele zabezpieczeni są tutaj w uprzywilejowanej pozycji – jeśli ich roszczenia są objęte zabezpieczeniem rzeczowym (np. hipoteką), zaspokojenie następuje z odrębnie wyodrębnionego składnika majątku, niezależnie od ogólnego planu podziału. Taki majątek nie wchodzi do ogólnej masy upadłości, a sam proces jego likwidacji przebiega szybciej i z większą skutecznością.

Wierzyciele niezabezpieczeni muszą natomiast liczyć się z tym, że ich roszczenia będą uwzględnione dopiero w dalszych kategoriach – najczęściej w trzeciej lub czwartej grupie. Co istotne, jeśli majątek spółki nie pozwala na pełne zaspokojenie wszystkich wierzycieli, wówczas roszczenia z niższych kategorii są spłacane proporcjonalnie albo w ogóle nie są realizowane. W praktyce oznacza to, że bez zabezpieczenia odzyskanie długu jest w dużej mierze uzależnione od ogólnego stanu finansowego dłużnika i skuteczności syndyka w likwidacji majątku.

Z tego powodu bardzo istotne jest świadome planowanie relacji gospodarczych i – tam, gdzie to możliwe – domaganie się ustanowienia zabezpieczeń rzeczowych jako warunku współpracy.

Jakie działania mogą podjąć wierzyciele niezabezpieczeni, by chronić swoje interesy

Choć wierzyciele niezabezpieczeni znajdują się w trudniejszej sytuacji niż ci posiadający zabezpieczenia, prawo daje im jednak pewne narzędzia pozwalające ograniczyć ryzyko i zwiększyć szanse odzyskania należności. Kluczowe działania, które mogą podjąć, obejmują:

• Aktywne uczestnictwo w postępowaniu upadłościowym – zgłoszenie wierzytelności w terminie, śledzenie publikacji sądowych i decyzji syndyka, a także zgłaszanie sprzeciwu w przypadku nieuwzględnienia wierzytelności w planie podziału.

• Zgłaszanie nadużyć i nieprawidłowości – jeśli istnieje podejrzenie, że zarząd spółki upadłej działał na szkodę wierzycieli, możliwe jest złożenie zawiadomienia do prokuratury lub wniosku o uznanie określonych czynności za bezskuteczne względem masy upadłości.

• Udział w zgromadzeniu wierzycieli – pomimo braku zabezpieczenia, wierzyciele mogą brać udział w podejmowaniu decyzji, które wpływają na kierunek postępowania upadłościowego, np. w zakresie zawarcia układu czy zatwierdzenia planu podziału.

• Wnioskowanie o ustanowienie rady wierzycieli – grupa wierzycieli może domagać się powołania organu kontrolnego, który reprezentuje interesy ogółu wierzycieli i ma realny wpływ na działania syndyka.

• Współpraca z profesjonalnym pełnomocnikiem – skorzystanie z usług kancelarii specjalizującej się w prawie upadłościowym może znacząco zwiększyć skuteczność działań i poprawić pozycję negocjacyjną wierzyciela.

Dla wierzycieli niezabezpieczonych istotne jest więc nie tylko samo zgłoszenie wierzytelności, ale również aktywność i kontrola nad przebiegiem postępowania. W przeciwnym razie mogą pozostać jedynie biernym uczestnikiem procesu, którego wynik okaże się dla nich całkowicie niekorzystny. W kontekście upadłości spółki, działania prewencyjne, staranna analiza kontrahentów oraz umiejętność szybkiego reagowania mogą okazać się kluczowe dla ochrony interesów finansowych.

Więcej informacji na ten temat pod adresem: https://deberg.pl

[ Treść sponsorowana ]
Uwaga: Informacje na stronie mają charakter wyłącznie informacyjny i nie zastąpią porady prawnej lub finansowej.